Podstawowe informacje
Gdy spojrzysz na klawiaturę natychmiast zobaczysz, że klawisze na niej tworzą pewnego rodzaju schemat. Występują na niej grupy czarnych klawiszy – po dwa, oraz po trzy klawisze. Będą one naszym punktem orientacyjnym.
Zaczniemy od znalezienia głównego klawisza na klawiaturze, to tzw. “Środkowe C”. Jest to klawisz oznaczany literą “C”.
Aby go znaleźć, musisz usiąść przy instrumencie tak, by być na jego środku.
Następnie wystarczy, że znajdziesz przed sobą grupę dwóch czarnych klawiszy.
Poszukiwane “C” będzie pierwszym klawiszem po lewej stronie tych dwóch czarnych klawiszy. Tak jak na rysunku poniżej:
Gdy masz już dźwięk “C”, to z łatwością możesz odszukać pozostałe dźwięki, będą to po kolei: C, D, E, F, G, A, H, C
Taki zbiór zawierający 8 dźwięków, nazywamy oktawą. Zauważ,że C jest zarówno pierwszym jak i ostatnim dźwiękiem oktawy.
Jak pewnie już widzisz, nasza klawiatura składa się z kilku oktaw, a w każdej z nich, powtarzane są te same dźwięki, czyli: C, D, E, F, G, A, H, C. Kolejność ta jest bardzo ważna, więc postaraj się ją zapamiętać.
Czarne klawisze
Oprócz białych klawiszy na klawiaturze znajdziesz także czarne klawisze. Możemy oznaczyć je na dwa sposoby.
Pierwszy sposób:
Od białego klawisza, który jest po lewej stronie czarnego klawisza.
Na przykład gdy po lewej stronie czarnego klawisza jest klawisz C, to czarny klawisz nazywamy C# (lub Cis).
Czarny klawisz, leżący po prawej stronie klawisza D, oznaczamy jako D# lub Dis
Po prawej stronie klawisza E, nie znajduje się żaden czarny klawisz.
Kolejny czarny klawisz leży po prawej stronie klawisza F i klawisz ten oznaczamy F# lub Fis.
Następne są analogicznie – G# (Gis) oraz A# (Ais).
Czytamy nuty
Zakładamy że kiedykolwiek w Twoim życiu zdarzyło Ci się choć raz widzieć jakieś nuty. Pewnie wiesz jak wyglądają – mamy na myśli 5 kresek, czyli pięciolinie na której narysowane są znaki i nuty – brzmi znajomo, prawda? Teraz opiszemy Ci wszystkie najważniejsze elementy nut.
Nuta
Nuta to znak graficzny dźwięku. Informuje nas ona o dwóch rzeczach – długości trwania dźwięku oraz o jego wysokości. Nuty zagrane jedna po drugiej tworzą muzykę.
Pięciolinia
Pięciolinia, jak sama nazwa wskazuje składa się z pięciu linii. Nuty mogą być zapisywane zarówno na liniach, jak i między nimi. Z tego na której linii (lub między którymi liniami) jest napisana nuta wynika który klawisz nacisnąć. Nuty gramy po kolei od lewej do prawej.
Klucz wiolinowy
Na początku nut znajdziesz zawsze także klucz. Najpopularniejszy klucz to klucz wiolinowy. W naszej serii książek “Proste nuty” używamy tylko klucza wiolinowego, dzięki czemu na początku nie musisz zaprzątać sobie głowy innymi kluczami. Określa on, gdzie w nutach znajduje się nuta G. (na drugiej linii od dołu).
Położenie nut w głównej (środkowej) oktawie
Im wyższy dźwięk – tym wyżej jest na pięciolinii. Im niższy – tym niżej. Najlepiej zobrazuje Ci to poniższy schemat:
“Środkowe C” jest najłatwiejsze do zapamiętania – zapisujemy je na dołożonej pod pięciolinią kresce.
Dźwięk D zapisujemy pod pierwszą linią
Dźwięk E zapisujemy na pierwszej linii.
Dźwięk F zapisujemy między pierwszą a drugą linią.
Dźwięk G zapisujemy na drugiej linii.
Dźwięk A zapisujemy między drugą a trzecią linią
Dźwięk H zapisujemy na trzeciej linii.
Kolejne C zapisujemy między trzecią a czwartą linią.
Odczytywanie wysokości dźwięków nie jest trudne. Wystarczy pamiętać, że każda nuta odpowiada jednej literze, czyli także jednemu z klawiszy.
Jeśli na pięciolinii jedna nuta jest dokładnie nad drugą – gramy je jednocześnie.
Położenie nut w innych oktawach
Położenie nut w kolejnych oktawach przebiega na tej samej zasadzie co w głównej oktawie. Najlepiej zobrazuje Ci to ten schemat:
Po głównej oktawie która kończy się dźwiękiem C (między trzecią a czwartą linią) zapisujemy po prostu kolejne dźwięki. Na czwartej linii będzie do dźwięk D, między czwartą a piątą dźwięk E itd.
Gdy zabraknie nam liń na pięciolinii – dorysowujemy je nad lub pod pięciolinią – dzięki temu możemy zapisać zarówno bardzo niskie jak i bardzo wysokie dźwięki.
Czarne klawisze w nutach
Jak zapisać w nutach dźwięki grane przez czarne klawisze? Z pomocą przychodzą nam tak zwane znaki chromatyczne – krzyżyki i bemole. Wytłumaczyliśmy Ci już ich działanie w dziale “Poznajemy klawiaturę”. W skrócie: krzyżyk podwyższa nutę o pół tonu, a bemol ją obniża.
Wartości rytmiczne
Najdłuższą wartością jest cała nuta. Kolejna to półnuta, ćwierćnuta i ósemka. Cała nuta trwa tyle co dwie półnuty, półnuta jest równa dwóm ćwierćnutom i tak dalej. Najlepiej zobrazuje Ci to ten schemat:
Gramy lewą ręką
Już wiesz, jak odczytywać nuty na prawą rękę. Teraz zobaczysz, jak zapisujemy nuty na lewą rękę. Dzięki temu, że umiesz już podstawy nut – zrozumienie gry lewą ręką będzie naprawdę proste.
W nutach na keyboard (w tym także w całej serii “Proste nuty”) posługujemy się nutami, które zawierają:
pojedynczą pięciolinię – do gry prawą ręką
Akordy nad pięciolinią – do gry lewą ręką
Takie nuty to tak zwane “Lead sheet”
Na przykład:
Czym jest akord?
Akord to współbrzmienie co najmniej trzech różnych dźwięków. Są dwie podstawowe i najczęściej używane grupy akordów. Obydwa rodzaje akordów nazywamy literą dźwięku od którego się zaczynają, różnią się jednak zapisem. Akordy wesołe, czyli durowe. (zapisujemy wielką literą dźwięku od którego się zaczyna.)
Np. akord C
Akordy smutne, czyli molowe. (zapisujemy mała literą dźwięku od którego się zaczyna i dodajemy “m”)
Np. akord cm
Akord naciskaj równo z nutą nad którą jest zapisany. Trzymaj go wciśniętego tak długo, aż nad pięciolinią nie pojawi się kolejny akord. Trzymając wciśnięty akord lewą ręką – kontynuuj granie kolejnych dźwięków z pięciolinii prawą ręką.